Czy plastik w kontakcie z żywnością jest aby na pewno bezpiecznym rozwiązaniem? Czy nie jest też tak, że używamy go na potęgę i jesteśmy do niego tak przyzwyczajeni, że nie zastanawiamy się nad tym, czy jest dla nas bezpieczny?

Wiele z nas z pewnością pamięta na lekcji chemii, kiedy dowiedziałeś się o niebezpiecznych reakcjach? Prawdopodobnie wyglądało to mniej więcej tak: twój nauczyciel zmieszał różne substancje codziennego użytku i patrzyłeś z niedowierzaniem, jak przekształcają się w coś zupełnie dziwnego i innego niż się spodziewałeś. Podczas gdy ty i twoi koledzy z klasy biliście się i rzucaliście, nauczyciel wysłał wiadomość, że powinniście dowiedzieć się, co powoduje negatywne reakcje, a następnie ich unikać, ponieważ wasze zdrowie może być zagrożone.

Wysokie temperatury i plastik to kiepska mieszanka. Prawdopodobnie słyszałaś/łeś już o tym wielokrotnie, natomiast jest wiele powodów dla których to hasło jest powszechnie powtarzane jak mantra.

Dlaczego?

Do produkcji wielu pojemników z tworzyw sztucznych używa się Bisfenol A (BPA) – organiczny związek chemiczny z grupy fenoli. Powszechnie wiadomo, że Bisfenol A jest związkiem endokrynnie czynnym. Co to znaczy? Wpływa na i zaburza działanie układu hormonalnego człowieka. Upsss? Brzmi poważnie prawda? To dlaczego jest używany, skoro szkodzi zdrowiu człowieka? Ponieważ jest tani, ma dobre działanie strukturotwórcze, słabo rozpuszcza się w wodzie. Obecne jest wykorzystywany do produkcji bardzo wielu przedmiotów codziennego użytku jako soczewki okularowe, szyby samochodowe, materiały dentystyczne, plastikowe butelki i inne opakowania z poliwęglanów, opakowania na płyty CD, butelki i smoczki niemowlęce, a to tylko kilka przykładów.

Owszem Unia Europejska wprowadziła w 2011 roku zakaz używania BPA do produkcji produktów niemowlęcych, natomiast jak widać powyżej, miejsc w których znajdziemy BPA jest znacznie więcej a co za tym idzie, ekspozycja na tą substancję nie mal nieunikniona.

W połowie stycznia 2018 r. ECHA (Europejska Agencja Chemikaliów) zaktualizowała listę substancji mogących mieć poważny wpływ na zdrowie ludzkie lub/i środowisko. Na liście uaktualnione zostało zagrożenie związane z ekspozycją na działanie BPA, związku chemicznego wykorzystywanego do produkcji tworzyw sztucznych. Uznano, że BPA nie tylko wywołuje zaburzenia układu rozrodczego, ale także wpływa negatywnie na funkcjonowanie naszej gospodarki hormonalnej.

Co więcej, sami dobrze wiemy, że żywotność pojemników plastikowych potrafi być duża (jeżeli nie popękają i ich nie wyrzucimy). Skąd mamy pamiętać, że kupione pudełko, którego używamy do przechowywania żywności, zostało wyprodukowane bez BPA czyli wg nowych regulacji? Tu z pomocą przychodzą oznaczenia. Obecnie na polskim rynku możemy spotkać się z produktami, które oznaczone są informacją „BPA FREE”. Aby mieć pewność, że kupujemy artykuł pozbawiony bisfenolu, można również sprawdzić oznaczenie na ulotce, dnie butelki czy opakowaniu. O tym więcej poniżej.

Czy Bisfenol – A, może przenikać do żywności?

Zdecydowanie tak. Przenikanie BPA jest szczególnie łatwe przy podwyższonej temperaturze lub przy kontakcie z substancją o podwyższonej kwasowości. Wyobraźcie sobie teraz czy zdarzyło wam się kiedykolwiek podgrzewać spaghetti bolognese w mikrofalówce w plastikowym pudełku 😨😱!

W 2016 r. badanie prowadzone przez dr Shruti Tewar ze szpitala dziecięcego Cincinnati badało 460 dzieci w wieku od 8 do 15 lat. Naukowcy odkryli, że u 11% dzieci z wyższym stężeniem BPA w moczu rozpoznano zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). To daje do myślenia. Co więcej: wcześniejsze badania, które czytałam odnośnie wpływu BPA na zdrowe człowieka łączyły ftalany z występowaniem ADHD, raka, otyłości, cukrzycy typu 2, problemami z rozwojem układu nerwowego w życiu płodowym, problemami z zachowaniem, autyzmem, zaburzeniami płodności mężczyzn (cześć, problemy z zajściem w ciążę). Kilka lat temu naukowiec z Uniwersytetu Columbia, Robin Wyatt, odkrył, że dzieci narażone na kontakt BPA są o 70% bardziej narażone na rozwój astmy.

Bądź świadomy z jakim plastikiem masz do czynienia:

1 PET/PETE – Politereftalan etylenu.
Gdzie wykorzystywany: Butelki na napoje, wodę, soki, słoiki do masła orzechowego, butelki na olej spożywczy, tacki do piekarnika i kuchenki mikrofalowej, tacki na jedzenie, opakowania na detergenty i kosmetyki. Stosowany także w tkaninach, dywanach, listwach podłogowych i sufitowych.
Nie zawiera BPA natomiast zawiera toksyczny antymon, który zalicza się do związków kancerogennych.

2 PE-HD – Polietylen wysokiej gęstości.
Gdzie wykorzystywany: Dzbanki na mleko, sok i wodę, butelki na detergenty i kosmetyki, plastikowe torby, kubeczki na jogurty, foliowe torebki w pudełkach z płatkami śniadaniowymi. Stosowany także w rurach, wytryskach, izolacji przewodów elektrycznych. Substancje zmiękczające w tym plastiku nigdy nie były poddane badaniom. Czy warto ryzykować?

3 PVC – Polichlorek winylu.
Gdzie wykorzystywany: Butelki na wodę i olej, butelki na detergenty, kosmetyki oraz płyny do płukania ust, opakowania na wynos, folia plastikowa. Stosowany także w wykładzinach i panelach podłogowych, rurach, strzykawkach, zabawkach.
Najbardziej toksyczny!!!Może zawierać i wydzielać całą gamę związków chemicznych, w tym BPA, ftalany, ołów, dioksyny, rtęć i kadm. Powiązany z czynnikami rakotwórczymi, zaburzającymi działanie hormonów i wywołującymi inne dolegliwości

4 LDPE – Polietylen niskiej gęstości.
Gdzie wykorzystywany: Torby na zakupy, pokrywki na pojemniki, folia plastikowa, worki na śmieci, pojemniki do przechowywania jedzenia, wewnętrzna powłoka w kartonach na mleko, plastikowe kubki do napojów, opakowania mrożonek, plastikowe butelki. Stosowany także we wtryskarkach, izolacjach przewodów elektrycznych.
Relatywnie bezpieczna odmiana plastiku, która bardzo ale to bardzo długo się rozkłada, stanowiąc duże obciążenie dla środowiska naturalnego.

5 PP – Polipropylen.
Gdzie wykorzystywany: Pojemniki na margarynę, jogurty, syropy i inne produkty spożywcze, pojemniki do jedzenia kupowanego na wynos, słomki do picia, pojemniki z matowego plastiku, nakrętki na butelki, buteleczki na lekarstwa. Stosowany także we włóknach syntetycznych, urządzeniach mechanicznych, częściach samochodowych i wykładzinach podłogowych.
Substancje zmiękczające w tym plastiku nigdy nie były poddane badaniom. Czy warto ryzykować?

6 PS – Polistyren.
Gdzie wykorzystywany: Jednorazowe kubki, talerze, miski i sztućce, pojemniki do jedzenia na wynos, pojemniki na jogurty, tacki do mięsa, pojemniki na jajka, pojemniki na żywność wykonane z plastikowej pianki. Stosowany także w piance do pakowania, buteleczkach na leki, zabawkach, pudełkach do płyt CD/DVD, osłonach do urządzeń elektronicznych, materiałach izolacyjnych, wieszakach na ubrania i materiałach medycznych.
Unikać! Może wydzielać styren, toksynę atakującą mózg i układ nerwowy, której szkodliwy wpływ na czerwone krwinki, wątrobę, nerki i żołądek potwierdzono w badaniach na zwierzętach. Styren pojawia się również w wydychanym dymie papierosowym, spalinach samochodowych, wodzie pitnej i oparach z materiałów budowlanych.

7 Inne/Other – Poliwęglany i inne.
Gdzie wykorzystywany: Duże baniaki na wodę, dzbanki do mleka, butelki dla niemowląt, kubki z dziubkiem dla dzieci, butelki na wodę wielokrotnego użytku, butelki na sok z owoców cytrusowych, powłoki ochronne w puszkach, torby/rękawy do pieczenia w piekarniku. Stosowany także w najróżniejszych opakowaniach (w tym opakowaniach fabrycznych), wypełniaczach dentystycznych na bazie żywic, puszkach do napojów, artykułach optycznych, płytach CD/DVD, deskach do snowboardu i częściach samochodowych.
Niebezpieczny! Plastik poliwęglanowy wytwarza się przy użyciu bisfenolu A i związek ten może wydzielać się z produktu, zwłaszcza pod wpływem wysokiej temperatury. BPA to środek powodujący zaburzenia hormonalne, poronienia, obniżenie płodności u mężczyzn.

Jak chronić się przed szkodliwym działaniem substancji wchodzących w skład tworzyw sztucznych?

• używaj tylko opakowań, pojemników oznaczonych BPA FREE
• nie podgrzewaj żywności w plastikowych opakowaniach
• unikaj przechowywania kwaśnej żywności w plastikowych pojemnikach
• często myj ręce, zwłaszcza po przyjściu ze sklepu – bisfenol przenika do naszych organizmów przez skórę, kiedy dotykamy np. paragonów
• jeśli kupujesz żywność w puszce , pamiętaj, by po otwarciu puszki jak najszybciej wyjąć z niej zawartość i przełożyć np. do szklanej miski albo słoika. Nie kupuj i nie pij napojów w aluminiowych puszkach.